PL | EN

Zapis Socjologiczny

 

„Zapis socjologiczny” Zofii Rydet (realizowany w latach 1978–1997, w tym materiał główny datowany na lata 1978–1990) jest jednym z najważniejszych dzieł polskiej sztuki XX wieku. Ze względu na swój rozmach stanowi ogromne wyzwanie dla badaczy i krytyków sztuki.

Zofia Rydet systematycznie dokumentowała życie ludzi w ich własnych mieszkaniach, czy to we wnętrzach wiejskich chat, czy to mieszkaniach w blokach (ten miejski aspekt projektu jest praktycznie nieznany). Stosowała identyczne kadry – mieszkańcy domu frontalnie na tle ściany, najczęściej z rękoma ułożonymi na kolanach. Artystka wykonywała również zdjęcia samego domu, z zewntżrz, czasami fotografujżc detale: okna, elementy dekoracyjne, sprzęty gospodarstwa domowego, ogrodzenia. Tym samym znaczenie „Zapisu socjologicznego” wykracza poza obszar sztuk wizualnych, stanowiąc bezcenne źródło wiedzy dla badaczy innych dyscyplin: antropologów, etnografów, socjologów czy kulturoznawców.

„Zapis…” Zofii Rydet to dzieło totalne, rzutujące nie tylko na cały dorobek artystyczny artystki, ale i percepcję sztuki – czy nawet kultury wizualnej – drugiej połowy XX wieku w Polsce. Projekt realizowany był przez niemal dwie dekady, odzwierciedlając tym samym „płynność ” polskich realiów przed i po transformacji ustrojowej, dzieląc się na podzbiory, inspirując powstanie dodatkowych serii… Otwarta formuła „Zapisu…”, przy jednoczesnym konceptualnym rygorze i żelaznej konsekwencji artystki, sprawia, że jawi się on nam dzisiaj jako dzieło uniwersalne, wciąż żywe, generujące kolejne znaczenia, możliwe do prezentacji w innych, nowych kontekstach.

 

Zofia Rydet, z cyklu Zapis socjologiczny, 1978–1990, Podhale

Dotychczas publicznie prezentowana była zaledwie niewielka część „Zapisu socjologicznego”. Opracowanie i digitalizacja całego projektu, (na który składa się blisko 20 tysięcy negatywów!), jest niezbędnym elementem wieloletniego procesu mającego na celu zarówno popularyzację, jak i otwarcie nowych pól interpretacji tego wybitnego dzieła.

Zainicjowany przez Fundację Sztuk Wizualnych projekt opracowania „Zapisu socjologicznego” oparty jest na współpracy kilku podmiotów, dla których istotnym jest naukowe opracowanie i upowszechnianie dorobku artystycznego Zofii Rydet: Fundacji im. Zofii Rydet (bezpośrednio opiekującej się archiwum artystki), Fundacji Sztuk Wizualnych, Muzeum w Gliwicach oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Prace nad archiwizacją i digitalizacją trwały dwa lata (2013-2014). Efektem tych działań jest ponad 11 tysięcy zdjęć dostępnych nieodpłatnie od grudnia 2014 roku w internetowym archiwum projektu pod adresem www.zofiarydet.com. Ponadto na stronie internetowej prezentowane są zebrane materiały źródłowe, w tym również nieznane lub nieupowszechniane wcześniej prywatne dokumenty Zofii Rydet.

We wrześniu 2015 roku Fundacja Sztuk Wizualnych we współpracy z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zorganizowała wystawę „Zofia Rydet. Zapis 1978-1990”. Wystawa stanowiła najobszerniejszą jak dotąd prezentację „Zapisu socjologicznego”. Była również próbą rekonstrukcji nigdy niezrealizowanej wystawy – z jednej strony bazującej na wskazówkach obecnych w notatkach i prywatnej korespondencji Zofii Rydet, z drugiej uwspółcześniającej jej dzieło za pomocą obecnie dostępnych technologii (zwłaszcza w przypadku nigdy niewywołanych odbitek).

Kolejne etapy rozwoju projektu to: towarzysząca wystawie w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie konferencja naukowa, a także przygotowywana przez Muzeum w Gliwicach publikacja albumowa podsumowująca prace digitalizacyjne nad cyklem „Zapis socjologiczny” (planowany termin wydania – wiosna 2016 roku).

 

Strona projektu: www.zofiarydet.com